Enjoy the rhythm van Ordinary Love van U2
Zet het volgende nummer op Spotify op, draai je volume op stand tien en laat je meevoeren door het favoriete nummer van Nelson Mandela.
Robbeneiland, is het een verhaal over verloren strijd of juist hoop?
Blog 15
Waar denk je aan bij Robbeneiland? Een eiland voor de kust van Kaapstad? De gevangenis? De historische plek op de werelderfgoedlijst? Ga naar de plek waar een gevangene ooit president werd.
Stap bij de Nelson Mandela gateway aan boord van de ferry. Elke golf brengt je dichterbij een van de belangrijkste historische plekken van Zuid-Afrika. De wind blaast zacht in je gezicht op het dek van de boot.
Kaapstad en de machtige Tafelberg vervagen naar de achtergrond en de toegangspoort van Robbeneiland komt in je vizier. ‘We serve with pride – Ons dien met trots’ staat er met donkerblauwe letters.
Als je van de boot afstapt, komt Sparks al naar je toelopen. Hij is je gids voor vandaag. Een grote lach en hij legt de klemtoon op elke eerste lettergreep. Ooit gevangene nummer 56/83.
Historische reis: van gevangenis tot werelderfgoed
Robbeneiland is tot 1996 een gevangenis voor politieke dissidenten, waarvan de beroemdste natuurlijk Nelson Mandela is. Tegenwoordig is het een UNESCO-werelderfgoedlocatie, die toeristen van over de hele wereld trekt.
De tour stopt bij vier cruciale hoogtepunten op het eiland. Van de leprabegraafplaats tot de maximum security prison. Sparks neemt je mee de geschiedenis in.
Leprakolonie
Bij de eerste stop zie je een kaal stuk bruin land voor je. Witte kruizen. Een gammel hek eromheen. Sparks vertelt dat van 1846 tot 1931 het eiland als leprakolonie diende.
Geïsoleerd en veroordeeld, afgesloten van de wereld. Slechte hygiënische omstandigheden en beperkte medische zorg. Hoop? Je buik krimpt samen. Het antwoord blijft hangen bij je middenrif.
Dwangarbeid in de steengroeve
De bus gaat verder en het verhaal van Sparks ook. De steengroeve is waar de politieke gevangenen dwangarbeid uitvoerden. Je knijpt even met je ogen. Vanwege de weerkaatsing van de zon tegen de witte wanden van de kalksteengroeve.
Sparks: “Politieke gevangenen hakten hier brokken kalksteen uit rotsen. Urenlang, onder de brandende zon. Zonder water. Ademhalingsproblemen en blindheid door het felle licht tot gevolg.”
Isolatie op het eiland
“Aan de rechterkant zie je een hut, waar de charismatische Sobukwe negen jaar 23 uur per dag alleen doorbracht,” hoor je door de microfoon van de bus.
Sobukwe was de eerste president van het Pan-Afrikaans Congres (PAC). Hij verzette zich tegen de Pasjeswetgeving, welke elke zwarte Afrikaan verplichtte om een pas bij zich te dragen.
Sparks vertelt over de angst van de Nationale Partij voor Sobukwe’s charismatisch leiderschap, wat leidde tot zijn arrestatie en detentie onder de beruchte Sobukwe-clausule. Hij werd zonder proces vastgezet. Afgezonderd van de andere gevangenen.
Het erfgoed van politieke gevangenen
De remmen van de bus piepen. Je komt aan bij een grijs gebouw, hekken met prikkeldraad en een bord naast het pad: maximum security prison. Een Zuid-Afrikaans vlag wappert naast het gebouw.
Volg Sparks naar binnen. De holle gang echoot de voetstappen. Je hoort een luide kleng van een metalen deur, die dichtslaat.
Een kamer van twee bij twee met een mat op de grond in de hoek. Een emmer dient als toilet. Een spleet in de deur voor ventilatie en licht. Daar sta je dan: prison cell number 5.
Achttien jaar lang de verblijfplaats, waar de president van Zuid-Afrika zijn leven sleet. Mandela’s cel.
Mandela’s strijd voor educatie
Ondanks zijn gevangenschap zet Mandela zich in voor educatie. Hoe? Hij maakt gebruik van de kennis onder zijn medegevangenen. De een heeft achtergrond in wetenschap, de ander in wiskunde of literatuur.
Hij zet informele bijeenkomsten op. Medegevangenen onderwijzen elkaar. Van talen tot politieke en sociale geschiedenis, literatuur en filosofie. Zo vergroten de gevangenen elkaars politieke bewustzijn.
‘Onderwijs is het machtigste wapen dat je kan gebruiken om de wereld te veranderen’ is een van de bekendste citaten van Mandela. Goed onderwijs, een missie waar hij zich ook tijdens zijn presidentschap van 1994 tot 1999 actief voor inzet.
De bus rijdt terug naar de kade. Nog even langs de giftshop. De hoorn blaast. Terug naar het vaste land. De donkerblauwe golven zijn hoger dan op de heenweg, de wind harder. De elementen doen je denken aan de kracht van hoop en vrijheid.
Na zonsondergang: Het levendige nachtleven van Kaapstad
Neem alle indrukken mee van Robbeneiland en vind een contrast in Camps Bay. Levendige bars en clubs, parelwit strand en wuivende palmbomen.
Wat is gelijk in Campsbay en Robbeneiland? Je kijkt uit over dezelfde onstuimige golven van de zee. Het verschil? Hoop?
Vlei je neer bij Paranga. Houten tafels met witte tafelkleden, donkergrijze loungebanken met beige kussens en een dak van hardhouten latten afgewisseld met de donkere kleur van de nacht.
Fun facts
Lees de volgende fun facts over Robbeneiland:
- De eerste Europeaan die het eiland documenteerde was de Portugese ontdekkingsreiziger Bartolomeu Dias in 1488.
- Tijdens de 17e eeuw houden Nederlandse kolonisten schapen en struisvogels op het eiland voor voedselvoorziening voor de VOC-bemanningsleden.
- Robbeneiland is afgeleid van de Nederlandse term ‘Robben Eiland’, wat ‘Zeehondeneiland’ betekent vanwege de vele zeehonden die dan nog op het eiland leven.
- De eerste politieke gevangenen arriveren op Robbeneiland in de 17e eeuw, wanneer Nederlandse kolonisten het eiland als strafkolonie gebruiken.
- Tijdens de eerste democratische verkiezingen in 1994 laat de overheid politieke gevangenen vrij en sluit Robbeneiland als detentiecentrum.
What’s next?
Wat vind jij een historisch onvergetelijke must see in Zuid-Afrika? Laat het weten in de comments hieronder, verras je medelezers en wie weet lees je een volgende keer een blog over jouw favoriete gebied op de UNESCO-werelderfgoedlijst.
Smaragdgroene waterpoelen te midden van bananen- en dadelbomen. De volgende keer is het lijstjestijd: de drie mooiste oases wachten op jou in Oman. Benieuwd naar de volgende blog? Lees dan de volgende blog: De mooiste wadi’s in prachtig Oman.
